O Zakładzie

Historia Zakładu Biochemii rozpoczyna się w 1916 roku, kiedy to na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego powołano Katedrę i Zakład Chemii Fizjologicznej. Mieszczący się przy Krakowskim Przedmieściu 26/28 Zakład został zorganizowany przez wybitnego polskiego biochemika – prof. Jakuba Karola Parnasa, który przez trzy lata był jego pierwszym kierownikiem.

W początkowym okresie prof. Parnas wraz z asystentem Stanisławem Przyłęckim prowadzili wykłady z chemii fizjologicznej dla studentów Wydziału Lekarskiego, a następnie także dla studentów Wydziałów Farmacji i Weterynarii. W latach 1919 – 1927 Zakładem kierował prof. Stanisław Bądzyński, a od 1928 (do 1939) roku prof. Stanisław Przyłęcki. Do wybuchu drugiej wojny światowej w Zakładzie pracowało już 17 osób. W czasie okupacji nauczanie biochemii odbywało się na tajnym uniwersytecie, a skrypt przygotowany przez prof. Przyłęckiego został po wojnie wydany jako pierwszy podręcznik z biochemii, z którego przez wiele lat korzystali studenci medycyny. Na tajnym uniwersytecie oprócz prof. Przyłęckiego wykładali także Włodzimierz Niemierko, Antoni Dmochowski, Józef Heller (późniejszy kierownik Zakładu) i Ludwik Hirszfeld.

W lutym 1945 roku na Uniwersytecie Warszawskim uruchomiono dwa pierwsze kursy medycyny. Wykłady z chemii fizjologicznej dla studentów Wydziału Lekarskiego prowadził Włodzimierz Niemiecko – po raz pierwszy zorganizowano także ćwiczenia laboratoryjne. W 1946 roku kierownictwo Zakładu Chemii Fizjologicznej objął prof. Piotr Wierzchowski (późniejszy kierownik Zakładu Chemii AM).

W roku 1949 utworzono Akademię Lekarską, którą w 1950 roku przemianowano na Akademię Medyczną, a stanowisko kierownika Zakładu Chemii Fizjologicznej miał objąć Ernest Sym, jednak zanim objął tę funkcję zginął w wypadku samochodowym. Od 1951 roku przez ponad 10 lat kierownikiem Zakładu był prof. Józef Heller (współpracujący wcześniej we Lwowie z prof. Parnasem), który pełnił tę funkcję do czasu objęciu stanowiska dyrektora Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk. Prof. Józef Heller odegrał ważną rolę w organizowaniu środowiska naukowego biochemii polskiej i tworzeniu instytucji naukowych. Między innymi był współtwórcą utworzonego w 1957 roku Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN (a także przez ponad 10 lat jego dyrektorem), założycielem i pierwszym redaktorem wydawanego do dziś kwartalnika „Postępy Biochemii”, członkiem-założycielem Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego, Europejskiego Towarzystwa Endokrynologii Porównawczej, członkiem Deutsche Akademie der Naturforscher und Arzte „Leopoldina”, a także członkiem komitetów redakcyjnych czasopism Life Sciences i Molecular and Cellular Biochemistry.

Po prof. Hellerze kierownikiem Zakładu Chemii Fizjologicznej została jego wychowanka prof. Irena Mochnacka, która pełniła tę funkcję przez 14 lat (od 1962 do 1975 roku) aż do przejścia na emeryturę. Prof. Mochnacka, którą wielu lekarzy-absolwentów Warszawskiej Akademii Medycznej wciąż pamięta, była absolwentką Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie uzyskała też stopień doktora medycyny. Habilitowała się w 1950 roku na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej we Wrocławiu, skąd w 1953 roku przeniosła się do Zakładu Chemii Fizjologicznej Akademii Medycznej w Warszawie. Po roku uzyskała tytułu profesora nadzwyczajnego. Prof. Irena Mochnacka wiele czasu poświęcała pracy redakcyjnej w głównym, polskim czasopiśmie biochemicznym „Acta Biochimica Polonica” pełniąc funkcję sekretarza, a następnie redaktora naczelnego. Czasopismo to do dziś ma znaczną rangę wśród biochemików.

W roku 1970, w wyniku zmian organizacyjnych w Akademii Medycznej związanych z tworzeniem instytutów, nazwę Zakładu Chemii Fizjologicznej zmieniono na Zakład Biochemii i włączono do Instytutu Biofarmacji Wydziału Farmaceutycznego. Zakład Biochemii przeniesiono z terenu Uniwersytetu Warszawskiego na Krakowskim Przedmieściu do nowo wybudowanego gmachu Akademii Medycznej przy ulicy Banacha 1.

W roku 1975 kierownikiem Zakładu Biochemii została doc. Teresa Szymczyk-Wasiluk, wieloletni pracownik Zakładu. Prof. Szymczyk-Wasiluk jako jedna z pierwszych w Akademii Medycznej wprowadziła egzaminy i sprawdziany testowe, najpierw dla studentów Oddziału Stomatologii, a następnie dla studentów Wydziału Lekarskiego. Zespół dydaktyczny, pod kierunkiem prof. Szymczyk-Wasiluk, opracował szereg skryptów ułatwiających studentom przyswajanie wiedzy biochemicznej. 

W 1993 roku, w wyniku kolejnych zmian w strukturze organizacyjnej Uczelni i rozwiązaniu części instytutów, Zakład Biochemii powrócił do macierzystego Wydziału Lekarskiego i został przemianowany na Katedrę i Zakład Biochemii I Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie.

W latach 1999- 2017 Katedrą i Zakładem Biochemii kierowała prof. Anna Barańczyk-Kuźma.

W roku 2017 kierownikiem Katedry i Zakładu Biochemii, w wyniku konkursu, została dr hab. Marta Struga.